വോട്ടവകാശവിനിയോഗം
ഗുജറാത്തിൽ വോട്ട് ചെയ്യാൽ നിർബന്ധമാക്കി നിയമം വരുന്നു. ജനാധിപത്യത്തിൽ ഒരു പൗരന്റെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട അവകാശമാണ് വോട്ട് ചെയ്യുക എന്നത്. സ്വന്തം ഭരണാധികാരികളെ നിശ്ചയിക്കാൻ ജനങ്ങൾക്കുള്ള അവകാശം ജനാധിപത്യത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന തത്വമാണ്. അതില്ലെങ്കിൽ ജനാധിപത്യം എന്ന വാക്കിന് അർത്ഥം തന്നെയില്ല. വോട്ട് ചെയ്യാനുള്ള അവകാശത്തോടൊപ്പം ജനാധിപത്യം പൗരന് മറ്റ് നിരവധി അവകാശങ്ങളും പ്രദാനം ചെയ്യുന്നു. ആ അവകാശങ്ങളൊക്കെ ജനങ്ങൾ അനുഭവിക്കുന്നുമുണ്ട്. എന്നാൽ തന്റെ അവകശങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കണമോ, ഉപയോഗിക്കണ്ടയോ, ഏതളവു വരെ ഉപയോഗിക്കണം എന്നൊക്കെയുള്ളത് ജനങ്ങളുടെ ഇഷ്ടാനിഷ്ടങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് നിർവ്വഹിക്കുന്ന കാര്യങ്ങളാണ്.
രാഷ്ട്രം പ്രദാനം ചെയ്യുന്ന എല്ലാ അവകശങ്ങളും പൂർണ്ണാർത്ഥത്തിൽ സദാ അനുഭവിച്ചുകൊള്ളണം എന്ന് ഗവർൺമന്റിനോ നീതിപീഠങ്ങൾക്കോ നിർബന്ധിക്കാനാകില്ല. ആ നിലയിൽ ഒരു പൗരൻ വോട്ടവകാശം നിർവ്വഹിച്ചേ പറ്റൂ എന്നും നിഷ്കർഷിക്കുവാനാകില്ല. വോട്ട് ചെയ്യാനുള്ള അവകാശം പോലെ തന്നെ വോട്ട് ചെയ്യാതിരിക്കാനും പൗരന് അവകാശമുണ്ട്. ജനാധിപത്യത്തെക്കുറിച്ചും പൗരന്റെ അവകാശങ്ങളെക്കുറിച്ചും ധർമ്മങ്ങളെക്കുറിച്ചും വോട്ട് ചെയ്യേണ്ട ആവശ്യത്തെക്കുറിച്ചും ഒക്കെയുള്ള ബോധവൽക്കരണം ആവശ്യമാണ്. വോട്ട് ചെയ്യാനുള്ള പ്രേരണയും ആവശ്യമാണ്. തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ മത്സരിക്കുന്ന രാഷ്ട്രീയ കക്ഷികളൂം സ്ഥാനാർത്ഥികളും അവരുടെ അനുയായികളും നടത്തുന്ന പ്രചരണം വോട്ട് ചെയ്യേണ്ട ആവശ്യകത സംബന്ധിച്ച ബോധവൽക്കരണവും പ്രേരണയുമാണ്. അത് കാലാ കാലങ്ങളായി നടന്നുവരുന്നുമുണ്ട്.
ഗവർണ്മെന്റിന്റെയും രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടികളുടെയും മറ്റ് സംഘടനകളുടെയും തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ മത്സരിക്കുന്ന സ്ഥാനാർത്ഥികളുടെയും തെരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രക്രിയയിൽ നേരിട്ടും പരോക്ഷമായും ഇടപെടുന്നവരുടെയും ബോധപൂർവ്വവും അല്ലാതെയുമുള്ള പ്രവർത്തനങ്ങൾ തന്നെയാണ് കൂടുതൽ ജനങ്ങളെ പോളിംഗ് ബൂത്തുകളിൽ എത്തിക്കുന്നത്. അതിവിടെ കാലങ്ങളായി നടന്നുപോരുന്നുമുണ്ട്. അതിനപ്പുറം വോട്ട് ചെയ്യുന്നത് നിർബന്ധിത നിയമമാക്കുകയും ആ നിയമം പാലിച്ചില്ലെങ്കിൽ ശിക്ഷിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത് ജനാധിപത്യത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന തത്വങ്ങൾക്കോ മൂല്യങ്ങൾക്കോ നിരക്കുന്നതല്ല. എല്ലാവരെയും കൊണ്ട് വോട്ട് ചെയ്യിക്കുക എന്നത് വലിയ ജനസംഖ്യയുള്ള ഒരു രാജ്യത്ത് പ്രായോഗികവുമല്ല. വോട്ട് ചെയ്യാനുള്ള അകവാശവും വോട്ട് ചെയ്യാതിരിക്കാനുള്ള അവകാശവും പൗരനുണ്ടാകണം.
പല കാരണങ്ങളാൽ ഒരു പൗരന് വോട്ട് ചെയ്യാൻ കഴിയാതെ വരാം. സ്ഥലത്തില്ലാതെ വരിക, അസുഖബാധിതനായിരിക്കുക തുടങ്ങിയ കാരണങ്ങളാൽ വോട്ട് ചെയ്യാൻ കഴിയാതെ വരാം. പല കാരണങ്ങളാൽ വോട്ട് ചെയ്യാൻ ഒരാൾ താല്പര്യപ്പെടാതെ വരാം. ആരുടെയെങ്കിലും ഏതെങ്കിലും തരത്തിലുള്ള ഭീഷണികൾ കൊണ്ട് ഭയന്ന് വോട്ട് ചെയ്യാൻ കഴിയാതെ വരുന്ന സന്ദർഭങ്ങളും ഉണ്ടാകാം. മത്സരിക്കുന്ന സ്ഥാനാർത്ഥികളിൽ ആരെയും അംഗീകരിക്കാനാകാത്ത സന്ദർഭങ്ങൾ ഉണ്ടാകാം. അപ്പോൾ തമ്മിൽ ഭേദം തൊമ്മൻ എന്ന നിലയിൽ ആർക്കെങ്കിലും വോട്ട് ചെയ്യാൻ എല്ലാവരും താല്പര്യപ്പെട്ടെന്നു വരില്ല. അങ്ങനെ അവരവരുടേതായതും അവരവരുടേതല്ലാത്തതുമായ പലകാരണങ്ങളാൽ ഒരു പൗരന് വോട്ട് ചെയ്യാൻ കഴിയാതെ വരാം. വോട്ട് ചെയ്യാൻ താല്പര്യപ്പെടാതെ വരാം. അപ്പോഴൊക്കെ വോട്ടറെ ശിക്ഷിക്കുക എന്നത് ഒരിക്കലും നീതീകരിക്കാനാകുന്ന കാര്യമല്ല. നമ്മുടെ രാജ്യത്തെ ഭരണ ഘടനാ തത്വങ്ങൾക്ക് നിരക്കുന്നതുമല്ല അത്.
വോട്ട് ചെയ്യുകയെന്നത് ഒരു പൗരന്റെ കടമയാണ്. പക്ഷെ അത് നിയമമോ നിർബന്ധിത കടമയോ ആക്കുന്നത് ശരിയല്ല. അത് അടിച്ചേൽപ്പിക്കലാണ്. പൗരാവകാശ നിയമങ്ങൾക്ക് വിരുദ്ധമാണ്. ജനാധിപത്യ വിരുദ്ധമാണ്. എന്റെ വോട്ട് അത് എന്ത് ചെയ്യണമെന്നത് എന്റെ വ്യക്തിപരമായ കാര്യമാണ്. എല്ലാവരും രാഷ്ട്രീയത്തിൽ ഇടപെടണമെന്ന് രാഷ്ട്രത്തിന് കല്പിക്കാനാകുമോ? ഇല്ലല്ലോ. അതുപോലെ തന്നെ വോട്ട് ചെയ്യുന്ന കാര്യവും. ജനാധിപത്യത്തിൽ ഒരു പൗരന് അഭിപ്രായ സ്വാതന്ത്ര്യമുണ്ട്. പക്ഷെ എല്ലാ കാര്യങ്ങളിലും ഒരാൾ അഭിപ്രായം പറഞ്ഞേ പറ്റൂ എന്ന് നിയമം കൊണ്ടു വരാൻ പറ്റുമോ? ഇല്ലല്ലോ. എല്ലാ പൗരൻമാർക്കും സഞ്ചാര സ്വാതന്ത്ര്യമുണ്ട്. അതുകൊണ്ട് നിങ്ങൾ സദാ സഞ്ചരിച്ചേ പറ്റൂ എന്ന് നിയമം കൊണ്ടു വരാൻ സാധിക്കുമോ? ഇല്ലല്ലോ.
വ്യക്തികൾക്ക് സ്വകാര്യ സ്വത്തവകാശമുണ്ട്. അതിനാൽ ഒരാൾ ഇത്രമേൽ സ്വത്ത് സമ്പാദിക്കണം എന്നൊരു നിയമം കൊണ്ടു വ്അരാനാകുമോ? ഇല്ലല്ലോ. ഇന്ത്യയിൽ പതിനാലു വയസ്സുവരെയുള്ള കുട്ടികൾക്ക് നിർബന്ധിതവും സാർവ്വത്രികവുമായ വിദ്യാഭ്യാസം നൽകാൻ നിയമമുണ്ട്. അതാവശ്യവുമാണ്. എന്നാൽ പ്രായ പൂർത്തിയായ ഒരാൾ ഇത്രമേൽ വിദ്യാഭ്യാസം ചെയ്യണം എന്ന് നിയമം കൊണ്ടുവരാനാകുമോ? ഇല്ലല്ലോ. അപ്പോൾ അതുപോലൊക്കെത്തന്നെയാണ് വോട്ടവകാശ വിനിയോഗവും. അത് വ്യക്തികളുടെ ഇഷ്ടാനിഷ്ടങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് വിനിയോഗിക്കുകയോ വിനിയോഗിക്കാതിരിക്കുകയോ ചെയ്യാനുള്ള സ്വാതന്ത്ര്യം വ്യക്തികൾക്കുണ്ടാകണം.
സമൂഹത്തിന്റെ ആരോഗ്യകരംആയ നില നില്പിനും വികാസത്തിനും ധാരാളം നിയമങ്ങൾ വേണം. അവ ലംഘിച്ചാൽ മതിയായ ശിക്ഷ വേണം. ഒരാൾ ഒരു നിയമം പാലിക്കാതിരുന്നാൽ മറ്റാർക്കെങ്കിലുമോ സമൂഹത്തിനോ രാഷ്ട്രത്തിനോ എന്തെങ്കിലും ബുദ്ധിമുട്ടുട്ടെങ്കിലാണ് ശിക്ഷ വേണ്ടത്. അല്ലാതെ മറ്റുള്ളവർക്ക് ഒരു തരത്തിലും ശാരീരികമായോ മാനസികമായോ ബുദ്ധിമുട്ടുണ്ടാക്കാത്ത, മറ്റുള്ളവരുടെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനോ അവകാശങ്ങൾക്കോ തടസ്സമാകാതെയുള്ള ഒരു വ്യക്തിയുടെ ചിന്തയ്ക്കോ പ്രവർത്തനങ്ങൾക്കോ നിയമ നിഷ്കർഷയോ ശിക്ഷയോ ഏർപ്പെടുത്തുന്നത് ശരിയേ അല്ല. വോട്ടവകാശവിനിയോഗത്തിന്റെ കാര്യം അതുപോലെയാണ്. ഒരാൾ വോട്ട് ചെയ്തില്ലെന്നു കരുതി അത് മറ്റൊരാൾക്ക് ശാരീരികമോ മാനസികമോ ആയ ഒരു ബുദ്ധിമുട്ടും ഉണ്ടാക്കുന്നില്ല. അത് മറ്റുള്ളവരുടെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനോ അവകാശങ്ങൾക്കോ മേൽ ഒരു തടസ്സവും സൃഷ്ടിക്കുന്നില്ല. അതുകൊണ്ടു തന്നെ ഒരു പൗരന്റെ വോട്ടവകാശം വിനിയോഗിക്കാനോ വിനിയോഗിക്കാതിരിക്കാനോ ഉള്ള സ്വാതന്ത്ര്യം അയാൾക്ക് ഉണ്ടാകണം.
മറ്റൊന്ന്, സാധാരണ ഗതിയിൽ വളരെ ചെറിയൊരു പങ്ക് ആളുകൾ മാത്രമേ വോട്ട് ചെയ്യാതിരിക്കുന്നുള്ളൂ. മറിച്ചൊരനുഭവം ഉണ്ടാകാനിടയില്ല. ഇനി അതല്ല, ബഹുഭൂരിപക്ഷം ജനങ്ങളും വോട്ട് ചെയ്യാതിരിക്കുകയോ ജനാധിപത്യ പ്രക്രിയയുമായി സഹകരിക്കാതിരിക്കുകയോ ചെയ്യുന്ന സ്ഥിതി വന്നാൽ അപ്പോൾ അത് പരിഹരിക്കാൻ ഉചിതമായ കാര്യങ്ങൾ ചെയ്യാം. അങ്ങനെ വരാനുള്ള സാദ്ധ്യതകൾ വളരെ വളരെക്കുറവാണ്. ഇനി അഥവാ എപ്പോഴെങ്കിലും അങ്ങനെയെങ്ങാനും വന്നാൽ പോലും വോട്ട് ചെയ്യുക എന്നത് ഒരു നിയമമായി അടിച്ചേൽപ്പിക്കാവുന്ന ഒന്നല്ല. പരമാവധി പ്രബുദ്ധവും പക്വവുമായ ഒരു സമൂഹം കെട്ടിപ്പടുക്കുക എന്നതാണ് ജനാധിപത്യത്തെ സജീവവും സാക്രികവും ശക്തവുമാക്കാനുള്ള ആത്യന്തികമായ മാർഗ്ഗം. അല്ലാതെ നീതീകരിക്കാനാകാത്തതും ഭരണഘടനാ തത്വങ്ങൾക്ക് നിരക്കാത്തതും അപ്രായോഗികവുമായ നിയമങ്ങൾ അടിച്ചേൽപ്പിക്കുന്നത് ഒരിക്കലും ഭൂഷണമല്ല.
ഗുജറാത്തിൽ വോട്ട് ചെയ്യാൽ നിർബന്ധമാക്കി നിയമം വരുന്നു. ജനാധിപത്യത്തിൽ ഒരു പൗരന്റെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട അവകാശമാണ് വോട്ട് ചെയ്യുക എന്നത്. സ്വന്തം ഭരണാധികാരികളെ നിശ്ചയിക്കാൻ ജനങ്ങൾക്കുള്ള അവകാശം ജനാധിപത്യത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന തത്വമാണ്. അതില്ലെങ്കിൽ ജനാധിപത്യം എന്ന വാക്കിന് അർത്ഥം തന്നെയില്ല. വോട്ട് ചെയ്യാനുള്ള അവകാശത്തോടൊപ്പം ജനാധിപത്യം പൗരന് മറ്റ് നിരവധി അവകാശങ്ങളും പ്രദാനം ചെയ്യുന്നു. ആ അവകാശങ്ങളൊക്കെ ജനങ്ങൾ അനുഭവിക്കുന്നുമുണ്ട്. എന്നാൽ തന്റെ അവകശങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കണമോ, ഉപയോഗിക്കണ്ടയോ, ഏതളവു വരെ ഉപയോഗിക്കണം എന്നൊക്കെയുള്ളത് ജനങ്ങളുടെ ഇഷ്ടാനിഷ്ടങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് നിർവ്വഹിക്കുന്ന കാര്യങ്ങളാണ്.
രാഷ്ട്രം പ്രദാനം ചെയ്യുന്ന എല്ലാ അവകശങ്ങളും പൂർണ്ണാർത്ഥത്തിൽ സദാ അനുഭവിച്ചുകൊള്ളണം എന്ന് ഗവർൺമന്റിനോ നീതിപീഠങ്ങൾക്കോ നിർബന്ധിക്കാനാകില്ല. ആ നിലയിൽ ഒരു പൗരൻ വോട്ടവകാശം നിർവ്വഹിച്ചേ പറ്റൂ എന്നും നിഷ്കർഷിക്കുവാനാകില്ല. വോട്ട് ചെയ്യാനുള്ള അവകാശം പോലെ തന്നെ വോട്ട് ചെയ്യാതിരിക്കാനും പൗരന് അവകാശമുണ്ട്. ജനാധിപത്യത്തെക്കുറിച്ചും പൗരന്റെ അവകാശങ്ങളെക്കുറിച്ചും ധർമ്മങ്ങളെക്കുറിച്ചും വോട്ട് ചെയ്യേണ്ട ആവശ്യത്തെക്കുറിച്ചും ഒക്കെയുള്ള ബോധവൽക്കരണം ആവശ്യമാണ്. വോട്ട് ചെയ്യാനുള്ള പ്രേരണയും ആവശ്യമാണ്. തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ മത്സരിക്കുന്ന രാഷ്ട്രീയ കക്ഷികളൂം സ്ഥാനാർത്ഥികളും അവരുടെ അനുയായികളും നടത്തുന്ന പ്രചരണം വോട്ട് ചെയ്യേണ്ട ആവശ്യകത സംബന്ധിച്ച ബോധവൽക്കരണവും പ്രേരണയുമാണ്. അത് കാലാ കാലങ്ങളായി നടന്നുവരുന്നുമുണ്ട്.
ഗവർണ്മെന്റിന്റെയും രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടികളുടെയും മറ്റ് സംഘടനകളുടെയും തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ മത്സരിക്കുന്ന സ്ഥാനാർത്ഥികളുടെയും തെരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രക്രിയയിൽ നേരിട്ടും പരോക്ഷമായും ഇടപെടുന്നവരുടെയും ബോധപൂർവ്വവും അല്ലാതെയുമുള്ള പ്രവർത്തനങ്ങൾ തന്നെയാണ് കൂടുതൽ ജനങ്ങളെ പോളിംഗ് ബൂത്തുകളിൽ എത്തിക്കുന്നത്. അതിവിടെ കാലങ്ങളായി നടന്നുപോരുന്നുമുണ്ട്. അതിനപ്പുറം വോട്ട് ചെയ്യുന്നത് നിർബന്ധിത നിയമമാക്കുകയും ആ നിയമം പാലിച്ചില്ലെങ്കിൽ ശിക്ഷിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത് ജനാധിപത്യത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന തത്വങ്ങൾക്കോ മൂല്യങ്ങൾക്കോ നിരക്കുന്നതല്ല. എല്ലാവരെയും കൊണ്ട് വോട്ട് ചെയ്യിക്കുക എന്നത് വലിയ ജനസംഖ്യയുള്ള ഒരു രാജ്യത്ത് പ്രായോഗികവുമല്ല. വോട്ട് ചെയ്യാനുള്ള അകവാശവും വോട്ട് ചെയ്യാതിരിക്കാനുള്ള അവകാശവും പൗരനുണ്ടാകണം.
പല കാരണങ്ങളാൽ ഒരു പൗരന് വോട്ട് ചെയ്യാൻ കഴിയാതെ വരാം. സ്ഥലത്തില്ലാതെ വരിക, അസുഖബാധിതനായിരിക്കുക തുടങ്ങിയ കാരണങ്ങളാൽ വോട്ട് ചെയ്യാൻ കഴിയാതെ വരാം. പല കാരണങ്ങളാൽ വോട്ട് ചെയ്യാൻ ഒരാൾ താല്പര്യപ്പെടാതെ വരാം. ആരുടെയെങ്കിലും ഏതെങ്കിലും തരത്തിലുള്ള ഭീഷണികൾ കൊണ്ട് ഭയന്ന് വോട്ട് ചെയ്യാൻ കഴിയാതെ വരുന്ന സന്ദർഭങ്ങളും ഉണ്ടാകാം. മത്സരിക്കുന്ന സ്ഥാനാർത്ഥികളിൽ ആരെയും അംഗീകരിക്കാനാകാത്ത സന്ദർഭങ്ങൾ ഉണ്ടാകാം. അപ്പോൾ തമ്മിൽ ഭേദം തൊമ്മൻ എന്ന നിലയിൽ ആർക്കെങ്കിലും വോട്ട് ചെയ്യാൻ എല്ലാവരും താല്പര്യപ്പെട്ടെന്നു വരില്ല. അങ്ങനെ അവരവരുടേതായതും അവരവരുടേതല്ലാത്തതുമായ പലകാരണങ്ങളാൽ ഒരു പൗരന് വോട്ട് ചെയ്യാൻ കഴിയാതെ വരാം. വോട്ട് ചെയ്യാൻ താല്പര്യപ്പെടാതെ വരാം. അപ്പോഴൊക്കെ വോട്ടറെ ശിക്ഷിക്കുക എന്നത് ഒരിക്കലും നീതീകരിക്കാനാകുന്ന കാര്യമല്ല. നമ്മുടെ രാജ്യത്തെ ഭരണ ഘടനാ തത്വങ്ങൾക്ക് നിരക്കുന്നതുമല്ല അത്.
വോട്ട് ചെയ്യുകയെന്നത് ഒരു പൗരന്റെ കടമയാണ്. പക്ഷെ അത് നിയമമോ നിർബന്ധിത കടമയോ ആക്കുന്നത് ശരിയല്ല. അത് അടിച്ചേൽപ്പിക്കലാണ്. പൗരാവകാശ നിയമങ്ങൾക്ക് വിരുദ്ധമാണ്. ജനാധിപത്യ വിരുദ്ധമാണ്. എന്റെ വോട്ട് അത് എന്ത് ചെയ്യണമെന്നത് എന്റെ വ്യക്തിപരമായ കാര്യമാണ്. എല്ലാവരും രാഷ്ട്രീയത്തിൽ ഇടപെടണമെന്ന് രാഷ്ട്രത്തിന് കല്പിക്കാനാകുമോ? ഇല്ലല്ലോ. അതുപോലെ തന്നെ വോട്ട് ചെയ്യുന്ന കാര്യവും. ജനാധിപത്യത്തിൽ ഒരു പൗരന് അഭിപ്രായ സ്വാതന്ത്ര്യമുണ്ട്. പക്ഷെ എല്ലാ കാര്യങ്ങളിലും ഒരാൾ അഭിപ്രായം പറഞ്ഞേ പറ്റൂ എന്ന് നിയമം കൊണ്ടു വരാൻ പറ്റുമോ? ഇല്ലല്ലോ. എല്ലാ പൗരൻമാർക്കും സഞ്ചാര സ്വാതന്ത്ര്യമുണ്ട്. അതുകൊണ്ട് നിങ്ങൾ സദാ സഞ്ചരിച്ചേ പറ്റൂ എന്ന് നിയമം കൊണ്ടു വരാൻ സാധിക്കുമോ? ഇല്ലല്ലോ.
വ്യക്തികൾക്ക് സ്വകാര്യ സ്വത്തവകാശമുണ്ട്. അതിനാൽ ഒരാൾ ഇത്രമേൽ സ്വത്ത് സമ്പാദിക്കണം എന്നൊരു നിയമം കൊണ്ടു വ്അരാനാകുമോ? ഇല്ലല്ലോ. ഇന്ത്യയിൽ പതിനാലു വയസ്സുവരെയുള്ള കുട്ടികൾക്ക് നിർബന്ധിതവും സാർവ്വത്രികവുമായ വിദ്യാഭ്യാസം നൽകാൻ നിയമമുണ്ട്. അതാവശ്യവുമാണ്. എന്നാൽ പ്രായ പൂർത്തിയായ ഒരാൾ ഇത്രമേൽ വിദ്യാഭ്യാസം ചെയ്യണം എന്ന് നിയമം കൊണ്ടുവരാനാകുമോ? ഇല്ലല്ലോ. അപ്പോൾ അതുപോലൊക്കെത്തന്നെയാണ് വോട്ടവകാശ വിനിയോഗവും. അത് വ്യക്തികളുടെ ഇഷ്ടാനിഷ്ടങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് വിനിയോഗിക്കുകയോ വിനിയോഗിക്കാതിരിക്കുകയോ ചെയ്യാനുള്ള സ്വാതന്ത്ര്യം വ്യക്തികൾക്കുണ്ടാകണം.
സമൂഹത്തിന്റെ ആരോഗ്യകരംആയ നില നില്പിനും വികാസത്തിനും ധാരാളം നിയമങ്ങൾ വേണം. അവ ലംഘിച്ചാൽ മതിയായ ശിക്ഷ വേണം. ഒരാൾ ഒരു നിയമം പാലിക്കാതിരുന്നാൽ മറ്റാർക്കെങ്കിലുമോ സമൂഹത്തിനോ രാഷ്ട്രത്തിനോ എന്തെങ്കിലും ബുദ്ധിമുട്ടുട്ടെങ്കിലാണ് ശിക്ഷ വേണ്ടത്. അല്ലാതെ മറ്റുള്ളവർക്ക് ഒരു തരത്തിലും ശാരീരികമായോ മാനസികമായോ ബുദ്ധിമുട്ടുണ്ടാക്കാത്ത, മറ്റുള്ളവരുടെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനോ അവകാശങ്ങൾക്കോ തടസ്സമാകാതെയുള്ള ഒരു വ്യക്തിയുടെ ചിന്തയ്ക്കോ പ്രവർത്തനങ്ങൾക്കോ നിയമ നിഷ്കർഷയോ ശിക്ഷയോ ഏർപ്പെടുത്തുന്നത് ശരിയേ അല്ല. വോട്ടവകാശവിനിയോഗത്തിന്റെ കാര്യം അതുപോലെയാണ്. ഒരാൾ വോട്ട് ചെയ്തില്ലെന്നു കരുതി അത് മറ്റൊരാൾക്ക് ശാരീരികമോ മാനസികമോ ആയ ഒരു ബുദ്ധിമുട്ടും ഉണ്ടാക്കുന്നില്ല. അത് മറ്റുള്ളവരുടെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനോ അവകാശങ്ങൾക്കോ മേൽ ഒരു തടസ്സവും സൃഷ്ടിക്കുന്നില്ല. അതുകൊണ്ടു തന്നെ ഒരു പൗരന്റെ വോട്ടവകാശം വിനിയോഗിക്കാനോ വിനിയോഗിക്കാതിരിക്കാനോ ഉള്ള സ്വാതന്ത്ര്യം അയാൾക്ക് ഉണ്ടാകണം.
മറ്റൊന്ന്, സാധാരണ ഗതിയിൽ വളരെ ചെറിയൊരു പങ്ക് ആളുകൾ മാത്രമേ വോട്ട് ചെയ്യാതിരിക്കുന്നുള്ളൂ. മറിച്ചൊരനുഭവം ഉണ്ടാകാനിടയില്ല. ഇനി അതല്ല, ബഹുഭൂരിപക്ഷം ജനങ്ങളും വോട്ട് ചെയ്യാതിരിക്കുകയോ ജനാധിപത്യ പ്രക്രിയയുമായി സഹകരിക്കാതിരിക്കുകയോ ചെയ്യുന്ന സ്ഥിതി വന്നാൽ അപ്പോൾ അത് പരിഹരിക്കാൻ ഉചിതമായ കാര്യങ്ങൾ ചെയ്യാം. അങ്ങനെ വരാനുള്ള സാദ്ധ്യതകൾ വളരെ വളരെക്കുറവാണ്. ഇനി അഥവാ എപ്പോഴെങ്കിലും അങ്ങനെയെങ്ങാനും വന്നാൽ പോലും വോട്ട് ചെയ്യുക എന്നത് ഒരു നിയമമായി അടിച്ചേൽപ്പിക്കാവുന്ന ഒന്നല്ല. പരമാവധി പ്രബുദ്ധവും പക്വവുമായ ഒരു സമൂഹം കെട്ടിപ്പടുക്കുക എന്നതാണ് ജനാധിപത്യത്തെ സജീവവും സാക്രികവും ശക്തവുമാക്കാനുള്ള ആത്യന്തികമായ മാർഗ്ഗം. അല്ലാതെ നീതീകരിക്കാനാകാത്തതും ഭരണഘടനാ തത്വങ്ങൾക്ക് നിരക്കാത്തതും അപ്രായോഗികവുമായ നിയമങ്ങൾ അടിച്ചേൽപ്പിക്കുന്നത് ഒരിക്കലും ഭൂഷണമല്ല.